علامه مصباح: شهدای ما برای اعتلای کلمة‌الله به جبهه رفتند

 به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در دهمین یادواره شهدای این مؤسسه، ضمن گرامی‌داشت یاد و خاطره امام راحل(ره) و شهدا، اظهار داشت: یکی از شبهات شیطانی که به صورت‌های مختلف مطرح می‌شود این است که چرا این همه جنگ در عالم اتفاق می‌افتد، چرا باید دشمنی با دیگران در این عالم وجود داشته باشد، و چرا در اسلام جنگ و جهاد مطرح شده است؟

علامه مصباح یزدی ادامه داد: خداوند متعال در قرآن صریحاً می‌فرماید که اگر خدا می‌خواست، هرگز جنگی واقع نمی‌شد و حتی همه را هدایت شده قرار می‌داد؛ اما سؤال این است که چرا خداوند متعال چنین نخواست؟ پاسخ اجمالی این است که کمالی که خداوند برای انسان در نظر گرفته و انسان می‌تواند به آن برسد، در گرو رفتارهای اختیاری او است و یكی از لوازم اختیار، وجود سلیقه‌های مختلف و فراهم بودن زمینه انتخاب مسیرهای گوناگون توسط افراد، و در نتیجه، امكان بروز اختلاف، جنگ و درگیری بین انسان‌ها است.

وی افزود: این شبهات از گذشته وجود داشته و مصلحان و انبیاء سعی کرده‌اند با در نظر گرفتن میزان فهم مردم، این مسائل را برای آنها حل کنند. امروزه نیز که همه مسایل به زبان علمی مطرح می‌شود، جا دارد که چنین موضوعاتی به صورت علمی تبیین شود و روشن است كه حوزویان در این زمینه مسئولیت بیشتری نسبت به سایرین بر عهده دارند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تقسیم‌بندی كسانی كه به این شبهات پاسخ داده‌اند، به دو گروه الهیون و مادی‌گرایان، خاطر نشان كرد: مادیین نیز به دو گروه سنتی و دیالکتیک تقسیم می‌شوند. دسته اول معتقدند عالم ماده در نتیجه یک انفجار اتفاقی ایجاد شده و پس از آن سلسله‌ای از اتفاقات منجر به خلقت کره زمین، رویش گیاهان، پیدایش حیوانات و سرانجام، پدید آمدن انسان در روی زمین شده است. از جمله این اتفاقات نزاع، درگیری و جنگ‌هایی است كه بین موجودات مختلف از ابتدا بوده، و پس از آن نیز ادامه یافته است.

وی افزود: باید در حد توان از بروز درگیری‌ها كاست؛ لذا نهادهایی مانند سازمان ملل تشکیل شده است. البته اگر آمار دقیقی ارائه شود، شاید مشخص شود که بعد از تشکیل این سازمان‌ها آمار جنگ و جنایت بیشتر شده است.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به پاسخ دیالکتیست‌ها به سؤال از علت وجود جنگ و درگیری بین انسان‌ها، اظهار داشت: از نظر این گروه از مادیون، اساس هستی بر پایه تضاد است و اگر تضاد وجود نداشت، هیچ پدیده‌ای در عالم به وجود نمی‌آمد. طبیعتاً پیدایش جنگ‌ها نیز نتیجه تضاد بین جوامع است. گاهی نیز برای توجیه نظریه خود ادعا می‌کنند که در سایه این جنگ‌ها، پیشرفت‌هایی هم حاصل شده كه بدون جنگ و درگیری به دست نمی‌آمد.

آیت‌الله مصباح یزدی در ادامه با بیان این‌كه به هر حال در برخی شرایط گریزی از تضاد و تقابل بین جوامع نیست، گفت: سؤالی كه در چنین شرایطی مطرح می‌شود این است كه چگونه باید با این پدیده مواجه شد؟ اشخاص منصف و معتدل در برابر این سؤال معتقدند باید كوشید با گسترش محبت و عدالت از درگیری و نزاع پیشگیری، و كاری كرد كه حتی‌المقدور از خسارات جنگ كاسته شود. اما سخن در این است که كدام نظام ارزشی می‌تواند از افزایش خسارت‌ها جلوگیری کند، و این نظام چگونه حاصل می‌شود؟

وی افزود: مسأله مهم این است که چگونه باید جنگ را مدیریت کرد که از درگیری‌های بی‌حاصل پیشگیری شود و خسارات كمتری وارد گردد؛ چون به هر حال حداقل یك طرف نزاع در اختیار ما نیست. شاید كسانی مثل رئیس‌جمهور آمریکا بخواهند با بمب‌های اتمی نقاط مختلف دنیا را مورد تهاجم قرار دهند. طبیعتاً در چنین شرایطی نمی‌توان دست روی دست گذاشت و بی‌تفاوت بود؛ بلکه باید برنامه دفاعی مناسبی داشته باشیم.

آیت‌الله مصباح یزدی با استناد به آیات متعددی از قرآن کریم خاطر نشان كرد: بدون دفاع در برابر متجاوزان، همه ارزش‌ها و مصالحی كه خداوند از خلقت انسان بر روی زمین  در نظر داشته، از بین می‌رود. لذا وجود قوانین مناسب برای دفاع و جهاد در جهت تأمین مصالح جامعه و تحقق اهداف الهی امری لازم و ضروری است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه با اشاره به این که قوانین جنگ در اسلام مشخص است، اما نیاز به تبیین دارد، افزود: طبع انسانی ابتدائاً تمایل به جنگ ندارد؛ حال اگر وظیفه الهی و انسانی اقتضا كند که كسانی در جنگ شرکت کنند، چه باید کرد که انگیزه جنگیدن در افراد به وجود بیاید؟

استاد حوزه علمیه قم با بیان این‌که سؤالات متعددی در این زمینه مطرح است كه می‌تواند موضوع پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌های متعددی قرار گیرد، افزود: یكی از این تحقیقات می‌تواند در این زمینه باشد که غیر مسلمانان چگونه مردم خود را برای رفتن به میدان جنگ و جان دادن قانع می‌کنند و با چه عناوینی برای نیروهای خود ایجاد انگیزه می‌کنند؛ در مقابل، شیوه اسلام برای ایجاد انگیزه جهاد در مسلمانان چیست؟

این مفسر قرآن کریم با اشاره به برخی آیات قرآن اظهار داشت: اسلام از شیوه‌های مختلفی در جهت ایجاد انگیزه برای شرکت مسلمانان در جهاد استفاده كرده است.  یكی از این روش‌ها كه برای افراد ضعیف‌الایمان مورد استفاده قرار گرفته، تشویق مسلمانان به شركت در جهاد برای کسب غنائم جنگی است؛ البته مخاطب این آیات کسانی هستند که غیر از جلب منفعت دنیایی به فکر امور دیگر نیستند و این امر لطف  خدا نسبت به این گروه است که حتی این عده نیز از جهاد محروم نشوند.

وی ضمن برشمردن تهییج حس غلبه بر دشمن به عنوان شیوه دیگر قرآن برای تشویق به مشاركت در جهاد، گفت: باید توجه داشته باشیم كه این اهداف در اسلام اصالت ندارد و از جمله عوامل مشترک بین متدینین و مادیون است که اسلام نیز آنها را نفی نمی‌کند، تا افراد ضعیف‌الایمان نیز انگیزه‌ای برای شركت در جنگ بیابند و از این طریق مصالحی که برای جامعه در جهاد نهفته است، تأمین شود.

وی افزود: این روش شبیه كار پدر و مادری است که داروی تلخ را با شربتی شیرین آمیخته و به فرزند بیمارشان می‌دهند. گرچه کودک این دارو را به خاطر شیرینی آن می‌خورد؛ اما در عین حال از منافع دارو نیز بهره‌مند می‌شود. لذا تشویق به شرکت در جهاد برای رسیدن به غنیمت یا انگیزه‌های شبیه آن، شیوه‌‌ای است برای این‌كه حتی افرادی با پایین‌ترین درجه ایمان نیز از منافع جهاد بهره‌مند شوند.

علامه مصباح یزدی در ادامه گفت: قرآن کریم برای ایجاد انگیزه در افرادی که ایمان متوسطی دارند، روش دیگری را به كار می‌گیرد و آن وعده معامله‌ای پرسود است؛ خداوند متعال جان شما را در مقابل بهائی ارزشمند می‌خرد. طبیعتاً در یك معامله هر چه سود بیشتر باشد، برای فرد مطلوب تر است. خداوند متعال مسلمانان متوسط‌الایمان را به معامله‌ای دعوت می‌کند که در آن جان خود را بدهند و در مقابل، از سودی بی‌نهایت بهره‌مند شوند. در این معامله انسان باقی مانده عمر خود را كه روزی به پایان می‌رسد، به خدا می‌فروشد و در مقابل، خداوند او را از عذاب ابدی نجات داده و عمری بی‌نهایت از نعمات بهشتی بهره‌مند می‌كند.

وی با بیان این که پیشنهاد چنین تجارتی از سوی خداوند حکیم، عادل و صادق، نقش مهمی در ایجاد انگیزه برای مؤمنان واقعی ایفا می‌کند، افزود: بنده كسی را می‌شناسم که چهل شب جمعه از شهری دیگر به قم می‌آمد و در مسجد جمکران احیا می‌گرفت، برای این‌که خداوند شهادت را نصیبش کند! شما کدام مکتب را می‌شناسید که بتواند افرادی را با چنین انگیزه‌هایی پرورش دهد؟

این مفسر قرآن كریم با اشاره به این که خداوند متعال برای افرادی که معرفت و ایمانی قوی‌تری دارند، با شیوه‌هایی فراتر از امور مادی ایجاده انگیزه می‌كند، افزود: از سخنان، وصیت‌نامه‌ها و خاطرات برخی شهدا می‌توان فهمید كه آنها انگیزه‌ای فراتر از بهشت و تجارت با خدا داشتند و به قدری همتشان بالا بوده که نه نگرانی از عذاب جهنم داشتند و نه طمعی برای رفتن به بهشت. کسی که عاشق باشد، نگاهش به هدیه معشوق نیست؛ بلکه خود معشوق برای او اصل است و همین که از دست معشوق هدیه‌ای بگیرد، برایش ارزشمند است.

استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به شعر منسوب به حضرت اباعبدالله علیه‌السلام در لحظات قبل از شهادتشان، خاطر نشان کرد: امام حسین علیه‌السلام به کربلا نرفت كه از طریق شهادت به بهشت برسد؛ او به دنبال معامله با خدا نبود؛ بلکه فقط به خاطر عشق به خدا، چنین کرد؛ او خود را فدا، و خانواده‌اش را بی‌سرپرست کرد، تا خدا را ببیند.

وی افزود: اگر كسی بگوید چنین ادعایی از شخصیتی مثل سیدالشهدا علیه‌السلام كه امام معصوم است، پذیرفته است، می‌گوییم: آری؛ ما هرگز نمی‌توانیم مراتب کمال آن حضرت را حتی درک کنیم؛ اما سیدالشهدا علیه‌السلام مکتبی را معرفی كرد که هزاران شاگرد در این مکتب و بر اساس مبانی آن تربیت شدند و نمونه‌های درخشانی از كاری كه آن حضرت كرد، تا روز قیامت به منصه ظهور خواهند رسید.

علامه مصباح یزدی در پایان گفت: اگر تاریخ دفاع مقدس را بررسی کنیم، نمونه‌های بارزی از شاگردان مکتب سیدالشهدا صلوات‌الله علیه را خواهیم دید که برای نجات از عذاب جهنم یا به طمع به بهشت، به جبهه نرفتند؛ برخی از شهدا در وصیت‌نامه‌هایشان تصریح کردند که تنها هدفشان از آمدن جبهه این بوده که «لتکون کلمة الله هی العلیا».

گفتنی است یادواره شهدای مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 24 بهمن ماه 1396 در سالن همایش‌های این مؤسسه برگزار شد.

انتهای پیام/