موقعیت اجتماعی اشخاص باعث میشود که عنوان ثانوی برای آنها پیدا شود، و به لحاظ آن عنوان، شخص تکلیف سختتری داشته باشد. مثال ابتدایی آن همسران پیغمبر بودند که خداوند خطاب به آنها فرمود: شما با سایرین فرق دارید؛ مثال نهایی آن هم امیرالمؤمنین است که خودش میفرماید: من میخواهم زندگیام در شمار فقیرترین شما باشد. بین این دو نیز مراتبی است، و کسانی که نوعی وساطتی در این مراحل دارند، متوجه باشند که گاهی شرایط زندگی، پست و موقعیت اجتماعیشان اقتضا میکند طوری رفتار کنند که در زندگی مادی بر دیگران برتری نداشته باشند.
وقتی انسان حاضر به پذیرش قید و بندی میشود که احساس کند اگر این کارها را نکند خطر عظیمی او را تهدید میکند؛ یعنی بزرگترین عامل حرکت انسان مخصوصا در پذیرفتن محدودیت، خوف از خطر است. حتی احتمال جلب منفعت آن قدر اثر ندارد. از اینرو، روش انبیاء در ایجاد انگیزه در مردم برای اطاعت خدا، بیشتر توجه دادن به خطرها، انذار و هشدار است و اصولاً یکی از اسماء عام پیغمبران «نذیر» یعنی «انذار کننده» است.
اعتقادى كه امام حسین(ع) و یاران پاکش را واداشت تا در روز عاشورا آن حماسه جاوید را بیافرینند ــ بهگونهای که با هر مصیبت، چهره آنان برافروختهتر شود ــ این باور بود كه بعد از این عالم، عالم دیگرى است که در آن پیغمبر اكرم(ص)، انبیاء، و اولیاء حضور دارند و الىالابد در جوار رحمت الهى خواهند بود. اعتقاد به معاد و عالم ابدی منشا عشق به شهادت است. پس باید در تقویت این اعتقاد بکوشیم، تا براساس آن عشق به شهادت برای ما ارزش شود و نهال آن در دلهای ما رشد کند و ریشه دواند. مواظب باشیم این فرهنگ از بین نرود وعشق به شهادت همیشه به عنوان یك ارزش زنده در جامعه ما محفوظ باشد؛ خودمان با این فرهنگ زندگى كنیم و فرزندانمان با همین فرهنگ بزرگ شوند.
خدا برای این که انسانها هدایت شوند و هرچه بیشتر به رحمت او نائل شوند، از هیچ چیز فروگذار نکرده است. هر راهی که میشده باز کرده برای اینکه بندهای یک قدم به خدا نزدیکتر و یک قدم از جهنم دورتر شود. دستگاه شهادت سیدالشهدا نیز برای این است که هرچه بیشتر انسانها به رحمت خدا نزدیک شوند؛ البته این رحمت برای خود سیدالشهداء نیز هست. برای خود سیدالشهدا نیز درجهای است که بدون شهادت به آن نمیرسد؛ و إنّ لك فی الجنان لدرجات لن تنالها إلّا بالشهادة.
سیدالشهداعلیهالسلام؛ باب وسیع رحمت الهی؛ بیانات حضرت آیتالله مصباح درجمع طلاب مدرسه رشد
خداوند شما را خلق کرده است تا لیاقت بالاترین رحمت را پیدا کنید. اگر شما را خلق نمیکرد و شما شکر نعمت او را بهجا نمیآوردید، دریافتکنندهای برای این رحمت وجود نمییافت. باید انسان مختاری باشد، با اختیار خودش مراحلی را طی کند، قدر نعمتهای خدا را بداند و شکر آن را بهجا بیاورد تا به مرتبهای برسد که بتواند آن رحمت را درک کند. شکر کردن حرکتی است که ظرفیت ما را بالا میبرد. شکر، فهم، معرفت، ایمان و نورانیت دل ما را بیشتر میکند و ظرف ما برای دریافت رحمت، بزرگتر میشود. اگر شکر نکنیم ظرف ما محدود است.
شکرگزاری؛ تنهاراه کمال انسان؛ بیانات حضرت آیت الله مصباح درجمع رؤسای ادارات ومعاونت های استانها ومعاونین مرزبانی ودریابانی
یکی از کارهای شیطان برای از بینبردن ایمان، این است که سعی میکند حق و باطل را با هم مخلوط کند. یک خوشه از حق و یک خوشه از باطل را میگیرد و با هم مخلوط میکند. این جاست که شیطان قدرت پیدا میکند. او در چنین صحنهای وارد میشود، با زبان حق سخن میگوید و آن بخش باطل را ترویج میکند. چنین وانمود میکند که این دو از هم انفکاکناپذیرند. از همین جا آن مطلب باطل را در ذهن طرف جا میدهد. این نقش مهم شیطان در باب معرفت است.
میفرماید: اگر عیب ما فقط همین بود که چیزی را که پیغمبر دشمن میداشت، دوست میداریم و چیزی که ایشان کوچک میشمرد، بزرگ میشماریم، کافی بود که ما از در خانه خدا رانده بشویم. خداوند دنیا را دشمن دانسته است، ولی ما آن را دوست میداریم. آیا این برای رویارویی با خدا کافی نیست؟
انسان به طور طبیعی در دامن طبیعت پرورش پیدا میکند و علاقهاش به لذتهایی مادی جلب میشود، ولی برای این آفریده شده است که از این مرحله ترقی کند و به مراتبی برسد که حتی فرشتگان خادم او شوند. انسان در این مسیر ناچار است از این تمایلات مادی صرفنظر کرده، کمکم تمایلات معنوی و الهی را در خودش تقویت کند. البته از آنجا که نمیتواند به طور کلی از لذائذ و کالاهای دنیا چشم بپوشد، باید اعتدال را رعایت کند و مرزهایی را قبول نماید. این مرزها را نیز کسی به اندازه خدا نمیتواند بشناسد و معرفی کند.
چقدر شرایط عجیب و غریب باید پیش بیاید تا یک «حُرّ» در یک روز از عمق جهنم به اعلی علیین بیاید و کنار اولیای خدا بنشیند؟ کسی که اجازه حرکت به امام حسینعلیهالسلام نمیداد، صبح عاشورا آمد و توبه کرد؛ حضرت توبهاش را پذیرفت و مثل دوستان و شاگردان خودش او را تحویل گرفت، و بعد یکی از کسانی شد که ما افتخار میکنیم که در مقابلش بایستیم و بگوییم: بابی انتم وامی؛ پدر و مادر ما فدای شما!
امیرالمؤمنین علیه السلام دو قافله را معرفی میفرماید: یک دسته کسانی که میدانند کجا میروند و هدفی دارند. میدانند دنیا مسیری است که باید آن را طی کنند و زود به هدف برسند. یک دسته نیز کسانی که متحیرند و نمیدانند باید به کدام طرف بروند. یک دسته میدانند کجا میروند و از دنیا استفاده میکنند و به سعادت میرسند. اما یک دسته نمیدانند؛ این است که با آن بازی میکنند و به آن سرگرمند. اینها در حیرت فرو میروند و در آخر بدبخت میشوند.