مسئله شورا بهخاطر این نیست که اسلام درباره این مسایل حکمی ندارد. مسائل اجتماعی و شرایط زمانی و مکانی آن بسیار زیاد و متنوع است و بیان همه آنها عملا میسر نیست. ... از اینرو شارع حکم عناوینی کلی را تعیین میکند، و تشخیص مصادیق آن را به عهده حاکم اسلامی می گذارد. ... وقتی حاکم معصوم نبود و علم الهی نداشت، ناچار برای اطمینان بیشتر راهی جز مشورت با متخصصان ندارد. ... مرحله الزامی امر به مشورت در اینجاست.
پاسخ به شبهات درباره دین، جلسه هفتم؛ آیا لزوم مشورت بهمعنای عدم دخالت دین در امور اجتماعی است؟
قرآن تأکید میکند که انسانها یکدیگر را سفارش به حق کنند؛ انسانها باید مواظب یکدیگر باشند و نگذارند کار دیگران به انحراف بکشد. باید احساس مسئولیت کنند و بکوشند حق را به دیگران بشناسانند و آنها را از هواپرستی، شیطانپرستی و خودپرستی دور سازند. این مسئولیت مشترک و متقابل کمک میکند که افراد در این چالهها نیفتند...
بعضی از بندگان خدا اینگونهاند که در مقابل تحمل بلا و مصیبتها فقط با خدا معاشقه میکنند و میگویند: خدایا، ببین؛ من این بلا را به خاطر تو تحمل میکنم. سیدالشهدا علیهالسلام پس از آن كه تیر سه شعبه را از گلوی حضرت علیاصغر کشیدند، مقداری از خون گلوی طفل شیرخواره را به آسمان پاشیدند و فرمودند: «هَوَّنَ عَلَیَّ مَا نَزَلَ بِی أَنَّهُ بِعَیْنِ اللَّه»؛ معشوق من میبیند که من برای او چه میکنم؛ من چیزی دیگری نمیخواهم.
درسهای اخلاق رمضان 1434؛ جلسه بیست و ششم: تشویق به صبر در روایات
کسی که تلخیهای روزگار را امر بدی بداند، نهایت هنری که از خود نشان دهد این است که صبر کند و زبان به کفر و اعتراض نگشاید. اما اگر به این درک و فهم رسید که این حوادث برای او منافعی درپی دارد نه تنها از خدا گله نمیکند، بلکه سپاسگزار او هم خواهد بود که اسباب سعادت وی را فراهم کرده است، که در این صورت صبر توأم با شکر بلکه بالاتر هم خواهد شد
اگر حقیقتا توکل در وجود انسان شکل گیرد، انسان در برابر دیگران احساس ذلت نمیکند و هیچگاه تملق دیگران را نمیگوید و چاپلوسی نمیکند و برای تحقق نیازمندیهایش از راههای حرام وارد نمیشود، زیرا میداند که خدای متعال میتواند از راه حلال نیازهای او را برطرف نماید، و بدین ترتیب نیازی به رفتن بهسراغ راه های حرام در خود نمیبیند.
عموم مؤمنین در هنگام ناامیدی از اسباب عادی، به درگاه خدا نذر و نیاز میکنند و متوجه خدا میشوند. این عمل از ایمان آنان سرچشمه میگیرد. مؤمن هیچگاه ناامید نمیشود، حتی اگر از گرسنگی مشرف به مرگ باشد باز ناامید نمیشود و معتقد است که خداوند میتواند سبب ادامه حیات او را فراهم نماید. این یکی از نتایج توکل است.
خدای متعال مطالعه و نشستن پای درس استاد را وسیلهای برای علمآموزی قرار داده است و از ما خواسته است که مطالعه کنیم و پای درس استاد برویم، اما در حقیقت اوست که از این طریق به ما علم میبخشد و اگر او نخواهد هیچ کدام از این اسباب اثری نمیبخشد. حقیقت توکل این است که قلب انسان به خدا اعتماد داشته باشد و بر او تکیه کند و باور داشته باشد که کارها به دست او انجام میگیرد: «وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَأَبْكَى؛ و اینكه اوست كه خنداند و گریاند».
همانطور که خداوند تنها دعای حقیقی را مستجاب میکند تنها امور کسانی را بر عهده میگیرد که واقعا بر خدا توکل کنند، اما توکلهای کاذب و ادعایی ضمانتی نخواهد داشت. گاه دیده میشود اشخاصی آیه شریفه وَمَن یَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ را مرتب تکرار میکنند اما برای حل مشکلشان به انواع اسباب نامطلوبی چون پارتی و رشوه متوسل میشوند. این رفتار در واقع استهزاء توکل است. اگر انسان توکل بر خدا داشته باشد دیگر نباید امیدی به چیزی دیگر داشته باشد و نباید از چیزی بترسد.
توکل مراتب مختلفی دارد؛ پایینترین مرتبه آن این است که انسان در هنگام گرفتاری و کوتاه شدن دستش از اسباب ظاهری سراغ خدا برود. اما کسانی هستند که در همه حال تنها توجهشان به خداست و حال آنها در گرفتاری و رفاه فرقی نمیکند و امیدشان به اوست و ترسشان هم فقط از اوست. هر اندازه معرفت ما نسبت به خدا و تقدیرات او رشد کند توکل ما هم میتواند بیشتر شود.
خدای عزّوجلّ به حضرت داوود وحی کرد: بندهای از بندگانم نیست که بدون توجه به احدی از مخلوقاتم به من اعتصام پیدا کند (و من آن را از نیتش بدانم)، سپس آسمانها و زمین و آنچه در آنهاست بر علیه او نقشه بکشند، جز اینکه برای او راه برونرفتی از میان آنها قرار میدهم؛ و بندهای از بندگانم به احدی از مخلوقاتم اعتصام نیابد (و من آن را از نیتش بدانم)، جز اینکه اسباب آسمان و زمین را از دستش قطع کنم و زمین را زیر پایش فرو برم و دیگر برایم مهم نیست که در کدام وادی هلاک شود.»
اگر مجموع عالم و روابطی را که اجزای آن با همدیگر دارند در نظر بگیریم تابلوی زیبایی را خواهیم دید که زیباتر از آن امکان ندارد. صرفنظر از پاداشهای اخروی هم میتوان دنیا را زیبا دید و بدان راضی بود. این نقص ماست که فقط عیبها را میبینیم و تنها به رنگهای تیره این تابلو نگاه میکنیم. رنگهای تیره این تابلو را باید همراه سایر رنگهای آن دید تا زیبایی آن را درک کرد.