علامه مصباح: این‌که دولتی بگوید فرهنگ همان چیزی است که مردم می‌خواهند و دولت در آن دخالتی ندارد، سخنی گزاف است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در دیدار با جمعی از مسئولان کمیته امداد امام خمینی(ره) ضمن گرامیداشت یاد مرحوم اسدالله عسگراولادی نماینده سابق ولی‌فقیه در کمیته امداد امام خمینی(ره) گفت: کمیته امداد امام خمینی(ره) پاک‌ترین و خداپسندترین نهادی است که بعد از انقلاب به وجود آمده است و وظیفه تأمین نیازهای مادی محرومین و همچنین تلاش در جهت غنای فرهنگی آنها را بر عهده دارد.

آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی با اشاره به نام‌گذاری امسال از سوی مقام معظم رهبری به اقتصاد و فرهنگ و همچنین سخنان صریح ایشان درباب فرهنگ اظهار داشت: پیوند اقتصاد و فرهنگ در سخنان رهبری تأییدی بر این نکته است که کمیته امداد در مقابل محرومین دو وظیفه دارد، وظیفه اقتصادی و وظیفه فرهنگی، و صد البته که فرهنگ بسیار مهمتر از اقتصاد است و به فرمایش مقام معظم رهبری اقتصاد بدون فرهنگ، حتی اگر محقق شود، فایده‌ای نخواهد داشت.

وی با طرح این سئوال که فرهنگ به چه معناست و نیازهای فرهنگی کدامند اظهار داشت: به قدری معانی متعدد در واژه فرهنگ گنجانیده شده است که حتی متخصصین نیز نمی‌توانند معنای واحد و روشنی از فرهنگ ارائه دهند. لذا مغالطات بسیاری با استفاده از واژه فرهنگ صورت می‌گیرد و هرکس مطابق دلخواه خودش آن را تفسیر می‌کند؛ مثلا گاهی گفته می‌شود فرهنگ همان چیزی است که مردم می‌خواهند و دولت نمی‌تواند در آن دخالت کند و تنها باید به آنچه مردم می‌خواهند عمل کند!

عضو خبرگان رهبری با بیان این‌که گاه عده‌ای از فرهنگ به آزاداندیشی و آزادی بیان تعبیر می‌کنند تا در سایه آن بتوانند به مقاصد خود دست یابند، افزود: برخی افراد به گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویا رهبری از عدم آزادی بیان و عدم آزادی رفتار احساس نگرانی کرده اند و رخنه در آن را غیر قابل جبران دانسته اند و لذا بر اساس همین نگاه به بهانه فرهنگ، مراسم جشنی به نام حضرت زهرا(س) تشکیل داده، دختران در آن به رقص می‌پردازند. گویا اگر این دختران نرقصند، همان رخنه فرهنگی‌ای ایجاد می‌شود که غیرقابل جبران است!!!

وی با اشاره به این‌که همواره رهبری بر مسأله فرهنگ تأکید کرده‌اند اما سخنان اخیر ایشان در باب فرهنگ، بی‌سابقه بود و نشان از تهدید جدی فرهنگی دارد، ادامه داد: فرهنگ همچون درختی است که دارای ریشه، ساقه و شاخ وبرگ است. ساقه آن ارزش‌های جامعه است که شاخ و برگ نیز داده است، اما باید توجه داشت که ریشه آن که آشکار نیست، همان اعتقادات و باورهاست که ساقه از آن تغذیه می‌کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اساس فرهنگ را باورها و ارزش‌ها خواند و افزود: اگر ریشه درخت مستحکم باشد، در این صورت تنه درخت نیز قدرتمند خواهد بود و درخت به ثمر خواهد نشست.

علامه مصباح افزود: همانطوری که برخی درخت‌ها سمی‌اند، برخی فرهنگ‌های ناسالم و کشنده نیز وجود دارند و لذا وقتی از اهمیت فرهنگ سخن گفته می‌شود، مراد همان فرهنگ مطلوب است نه فرهنگ الحادی و کشنده. لذا اگر رهبری امسال را سال فرهنگ دانسته و بر فرهنگ تأکید می‌کنند مرادشان، فرهنگ اسلامی است و نه هر فرهنگی.

استاد برجسته فلسفه حوزه علمیه ادامه داد: همانگونه که دولت خود را در تأمین نیازهای مادی مردم موظف می‌داند، در تأمین نیازهای فرهنگی نیز مکلف است، و این‌که دولتی بگوید فرهنگ همان چیزی است که مردم می‌خواهند و دولت در آن دخالتی ندارد، سخنی گزاف است. چگونه است که دخالت برای تأمین نیازمادی و نظارت بر مواد غذایی با هدف عدم مسمومیت مردم، توهین به مردم نیست و گفته نمی‌شود مردم خودشان باید تعیین کنند که چه بخورند، اما دخالت دولت در حفظ فرهنگ، توهین به مردم تلقی می‌شود؟

وی با تأکید بر نقش دولت در حفظ فرهنگ اظهار داشت: انقلاب اسلامی، یک انقلاب فرهنگی بود و وجه تمایز این انقلاب و این کشور با سایر انقلاب‌ها و کشورها در همین مسأله است. اما متأسفانه این نگاه در مسئولان ما وجود ندارد و گمان می‌کنند حداکثر وظیفه آنها، تأمین نان و امنیت مردم است، در حالی که این نگاه با آیات و روایات و سخنان امام(ره) و رهبری فاصله زیادی دارد.

عضو خبرگان رهبری با اشاره به این‌که تکیه کلام امام(ره) دین و خدا بود، اظهار داشت: آب و نان از دهان امام می‌افتاد، اما اسلام و خدا از دهانش نمی‌افتاد؛ چه شده است که امروز آن نگاه به فراموشی سپرده شده است و بعضی مراد رهبری از فرهنگ را به آداب و رسوم محلی، لهجه‌های قومی، ورزش‌های بومی، رقص‌های محلی، آزادی بیان و امثال آن تفسیر می‌کنند؟

وی با اشاره به این‌که بعد از گذشت 4 دهه هنوز عده‌ای با سوء استفاده از اشتراک لفظی فرهنگ، آن را به نحو دلخواه تفسیر می‌کنند، ادامه داد: باید مفهوم فرهنگ روشن بیان شود و فرهنگ اسلامی تبیین شود و مسئولیت آن نیز بر عهده کسانی است که باید به این کار می‌پرداختند ولی سرباز زدند و تنها به اسم و شعار اکتفا کردند.

آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به این‌که بسیاری از کسانی که متولی فرهنگ شده‌اند، خودشان تربیت شده فرهنگ الحادی غرب بوده‌اند، اظهار داشت: تقریبا همه انحرافات فرهنگی در طول 4 دهه گذشته در کشور ما، توسط کسانی ایجاد شده است که تحصیل کرده کشورهای آمریکا، فرانسه و به خصوص انگلیس بوده اند.

وی افزود: ساختار فکری این افراد، بر اساس فرهنگ غرب ساخته شده است و از این رو اصلا نمی‌توانند باور کنند که بتوان با اعلامیه حقوق بشر مخالف بود، چرا که دنیا در مقابل اعلامیه حقوق بشر سر خم کرده است! بر اساس این دیدگاه خودکم‌بینانه، ما باید سعی کنیم که دنیا ما را بپذیرد و در مذاکرات با لحنی سخن بگوییم که آنها بپسندند و بگویند که این دولت، دولت خوبی است. در این نگاه، اسلام در نماز و روزه، سینه زنی و عزاداری و چاپ و نشر قرآن خلاصه می‌شود.

این استاد اخلاق حوزه علمیه با طرح این سئوال که آیا باور داریم که سعادت ما در گرو اسلام است، ادامه داد: متأسفانه بسیاری از مسئولان و افراد مؤثر در سیاستگذاری، اجرا و تقنین، از عمق دل باور ندارند که بتوان با اسلام، جامعه را اداره کرد و گرایش‌های متفاوتی در این زمینه دارند: عده‌ای معتقدند حوزه دین و دنیا از هم جداست و دین نمی‌تواند و نباید در حوزه امور اجتماعی مانند حکومت و اقتصاد وارد شود؛ عده‌ای معتقدند دین اسلام تاریخ مند است و هرچند در زمانی برای اداره جامعه مناسب بوده، اما الآن تاریخ مصرفش گذشته و فایده‌ای ندارد؛ و نهایتا کسانی که تدین بیشتری دارند معتقدند اسلام دین کاملی است و باید اجرا شود، اما ما نمی‌توانیم آن را اجرا کنیم؛ و در نتیجه هرکس با توجیهی از مسئولیت اجرای احکام اسلام شانه خالی می‌کند.

عضو خبرگان رهبری افزود: امروز مسأله اصلی این است که باید برای همگان اثبات شود که سعادت انسان، بدون اسلام میسر نیست و این یک کار فرهنگی است و این همان چیزی است که رخنه در آن بسیار خطرناک است و نمی‌توان آن را با سبد کالا جبران کرد و این همان چیزی است که رهبری از آن احساس خطر کردند.

وی ادامه داد: در گذشته برخی از امور مانند دفاع مقدس و شهادت سبب می‌شد که حداقل یک رابطه عاطفی برای پیوند با دین وجود داشته باشد، اما نسل امروز ما، تربیت شده ماهواره و اینترنت هستند،‌ و این هم نتیجه کم‌کاری مسئولان فرهنگی ماست.

علامه مصباح یزدی با اشاره به این‌که در دنیا دو قطب فرهنگی وجود دارد، اظهار داشت: در فرهنگ نوع اول، که فرهنگ دینی است، انسان بنده است و باید ببیند که مولی و خدای او چه می‌گوید تا بدان عمل کند؛ درحالی که در فرهنگ نوع دوم، انسان آزاد است و حتی اگر خدایی هم باشد، انسان باید حقش را از خدا بگیرد که این همان فرهنگ آمریکایی است. ما باید تکلیف خود را مشخص کنیم که کدام نوع فرهنگ را قبول داریم، البته برخی می‌گویند باید اعتدال را رعایت کرد، یعنی نه فقط فرهنگ اسلام و نه فقط فرهنگ آمریکایی، بلکه باید هردو را در کنار هم داشت.

علامه مصباح یزدی با تلاوت آیه‌ای از قرآن کریم، در پاسخ به کسانی که اعتدال را به این معنا مطرح می‌کنند و فرهنگ را به معنای خواست مردم می‌دانند و معتقدند دولت نباید در آن دخالت کند و تنها باید خواست مردم را انجام دهد، گفت: آیا این آیه را در قرآن خوانده اید که "  وقد نزل علیكم فی الكتاب أن إذا سمعتم آیات الله یكفر بها ویستهزأ بها فلا تقعدوا معهم حتى یخوضوا فی حدیث غیره إنكم إذا مثلهم إن الله جامع المنافقین والكافرین فی جهنم جمیعا" ؟ و مگر نه این است که خداوند متعال تصریح کرده است که نشستن با کسانی که در دین خدا شبهه ایجاد می‌کنند، سبب می‌شود که با آنها محشور شوید و خداوند آنها را در آتش جهنم با یکدیگر جمع خواهد کرد؟!

وی در پایان مجددا تأکید کرد: چگونه است که دخالت دولت در تأمین غذای سالم، آب سالم، محیط زیست، ممنوعیت شکار و امثال آن، توهین به شعور و درک ملت نیست، اما دخالت در تأمین نیاز فرهنگی مردم، توهین به آنها محسوب می‌شود؟ همانگونه که دولت وظیفه تأمین نیاز مردم به غذا و آب سالم را بر عهده دارد، باید مراقب باشد تا غذای روحی فاسد نیز برای تغذیه جوانان به کار گرفته نشود.

گفتنی است این دیدار 10 اردیبهشت ماه جاری در سالن تشریفات مؤسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد.

برای خواندن متن جلسه اینجا را کلیک کنید!